عَمرڪس واه لڳ روھڙي۾جنگ

(عَمرڪس واه لڳ روھڙي۾جنگ)

ميان نورمحمد ڪلهوڙي پنهنجي دور حڪومت ۾ روھڙي شھر اندر سنڌو دريا مان ھڪ واه کڻايو جنهن جو نالو عمرڪس واه رکيو  جنهن جي ويڪر 15 فوٽ ھئي اھو واه ڪوٽ مير يعقوب علي شاه جي اوڀر اتر کان قديم ملتان سنڌ شاھي رستي مٿان گذري ٿو ان ھي علائقي مٿان اربع 7 جون 1758ع ميان عطر خان ڪلهوڙو ۽ ميان احمد يار خان ڪلهوڙو جي پنهنجي ڀاءُ ميان غلام شاه ڪلهوڙي درميان جنگ ٿي جنهن ۾ غلام شاه سوڀارو ٿيو 

 عمرڪس واه جي ڊيگهہ 5 ميل ٿيندي منهنجي خيال ۾ جنگ ڪوٽ مير يعقوب علي شاه جي اتر ۾ لڳي ھوندي ڇو جو ھي علائقو کليل ھو ريلوي لائين بہ 1878ع ۾ ان کليل ميدان جي وچ ۾ پئي  جيڪو ريلوي نيويارڊ تائين وسيع آھي ان کان اڳتي پهاڙي سلسلو شروع ٿئي ٿو ان ھي علائقي مٿان ٽڪر تي ھڪ قبرستان آھي جنهن کي حاصل شاه جو قبرستان ڪوٺيو وڃي ٿو جنهن لاءِ روايت آھي تہ اھا ڪا شادي جي ڄنڃ ھي جنهن کي ڌاڙيلن لٽي ماري وڌو جنهن جون ھي قبرون آھن پر اتي ڪافي قبرون آھي ٿي سگهي ٿو ان جنگ ۾ ماريل ماڻھن جون ھتي قبرون بہ ھجن ڇو جو ان علائقي اندر قريب ترين ھي قبرستان آھي ۽ اڳ  اڪثر قبرستان مٿائين جاءِ  تي ھي ھوندا ھئا

ٻي روايت مير گل حسن خان ٽالپور ٽنڊي علي آباد جي قلمي ڪتاب (ٽالپرن جو تزڪره) 2 اپريل 1907ع ۾ لکي ٿو روھڙي ڀرسان ڪوٽ مير صادق علي شاه وٽ عطر خان ميان غلام شاه سان جنگ ڪئي 

مير صاحب يا تہ ڪوٽ مير يعقوب علي شاه جي جاءِ تي ڪوٽ صادق علي شاه لکي ڇڏيو آھي يا وري مير صاحب جي چوڻ مطابق سيدپور (پنوعاقل جو اڳوڻو نالو) بائجي لڳ بائجي روڊ ڀرسان ڪوٽ صادق علي شاه ۾ جنگ لڳي ھجي جتي رضوي سيدن جون زمينون ھيون مير صادق علي شاه نواب مير يعقوب علي شاه جو فرزند ھو جنهن جو ڪوٽ اتي 6  ايڪڙن تي  ٻڌل ھو پر ھن جنگ بابت گهڻيون روايتون روھڙي لڳ عمرڪس واه تي ٿيڻ جون آھن جنهن لاءِ وڌيڪ تحقيق جي ضرورت آھي

حوالہ 

تاريخ ڪلهوڙا جلد ٻيو

ٽالپرن جو تزڪره (قلمي)

مير گل حسن خان ٽالپر 

امداد حسين شاه 

ڪوٽ مير يعقوب علي شاه روھڙي